ساماندهي بيش از 25 ميليون زائري كه ساليانه به مشهدالرضا(ع) مي‌آيند و طبق چشم انداز سال 1404 گفته مي‌شود اين تعداد زائر به 40 ميليون نفر افزايش خواهند يافت، نيازمند مديريتي واحد یا حد اقل مدیریتی هماهنگ است؛ مديريتي كه فارغ از تقسيم‌بندي‌هاي معمول دستگاه‌هاي اجرايي، ساماندهي امور زائران را به عهده گيرد و با ايجاد هماهنگي مانع از موازي كاري و يا كم‌كاري دستگاه‌هاي متولي امور زائران شود؛ چرا كه در حال حاضر بسياري از تصميم‌گير‌ي‌هاي دستگاه‌ها يا موازي هم است و يا در بخش‌هاي كه ضعف وجود دارد، دستگاه‌ها توپ کم‌كاري را به ميدان يكديگر پاس مي‌دهند.

اما در اين ميان آنچه مورد غفلت واقع شده، اينكه زيارت و امور زائران به يک مديريت واحد و منسجم نياز دارد؛ نهادهاي مختلف در موضوع زيارت بايد يک سياست واحد و هماهنگ را داشته باشند و از پراکندگي تصميمات جلوگيري شود.

در همين راستا دو سال پيش، زماني كه ايجاد «معاونت هماهنگي امور زائران در استانداري خراسان رضوي» در سومين جلسه كارگروه ملي زيارت به تصويب رسيد و پس از آن وزارت كشور هم بعد از مدتي موافقت خود را با ايجاد اين معاونت اعلام كرد، اين بارقه اميد در دل منتقدان به نبود مديريت واحد زائران زنده شد كه با اين تصميم فصل جديدي در مديريت زائران به وجود خواهد آمد.

هر چند تعلل استاندار سابق در انتصاب معاون زيارت كه مهرماه سال جاري صورت پذيرفت، انتقاد‌ها را از نبود مديريت يكپارچه امور زائران به انتصاب ديرهنگام صلاحي كشاند، اما در نهايت همان معاونت ايجاد شده يك ماه بيشتر عمر نكرد و با تغيير سكاندار خراسان رضوي بار ديگر سرنوشت معاونت زيارت براي هماهنگي امور زائران به فراموشي سپرده شد و استاندار جديد اعلام كرد كه حكم انتصاب معاونت زيارت، حكم انشايي بوده است و هنوز زيرساخت‌هاي اين معاونت آماده نيست!

البته ناگفته نماند كه براي ايجاد معاونت زيارت از آنجايي كه در دولت احمدي‌نژاد طرح كوچك‌سازي ارگان‌ها و بخش‌ها در دستور كار بود، اضافه شدن يك معاونت به معاونت‌هاي استانداري بر خلاف سياست‌هاي عمومي دولت بود كه در اين راستا دو معاونت سياسي-اجتماعي استانداري خراسان رضوي با معاونت امنيتي-انتظامي استانداري در قالب يك معاونت جديد به نام معاونت سياسي امنيتي ادغام شدند تا جايي براي معاونت زيارت باز شود. پس از اين ادغام حتي كارگروه ملي زيارت هم مجوز استخدام 30كارشناس در حوزه زيارت را نيز براي فعاليت در زير مجموعه اين معاونت تصويب كرد.

***

حال اين روز‌ها و در حالي كه چند ماه بيشتر از عمر دولت دهم باقي نمانده است، با مسكوت ماندن ايجاد معاونت زيارت در استانداري خراسان رضوي بار ديگر نگراني‌ها از تعطيلي اين معاونت در استانداري خراسان رضوي اوج گرفته است.

استانداري پيگير تشكيل معاونت زيارت باشد

یکی از نمايندگان مردم مشهد در مجلس شوراي اسلامي در خصوص تشكيل نشدن معاونت زيارت در استانداري خراسان رضوي بعد از گذشت دو سال از تصويب اين مصوبه در كارگروه ملي زيارت، اظهار مي‌كند: تشكيل نشدن اين معاونت يك بخش از آن مربوط پيگيري‌هاي استانداري و بخش ديگري از آن مربوط به ساختار نيروي انساني اين معاونت از سوي وزارت كشور است كه بايد پيگيري و اقدام شود.

به گفته اميرحسين قاضي زاده، تشكيل معاونت زيارت با هدف هماهنگي امور زائران و زيارت كه خلاء آن در دهه‌هاي بعد از انقلاب اسلامي احساس مي‌شد، تصويب شد و در حال حاضر براي اجرايي شدن اين مصوبه مديران اجرايي همت كنند.

نماينده مردم مشهد در مجلس شوراي اسلامي نبود مديريت واحد امور زائران از جمله مهم‌ترين مشكلات كمبود‌هاي موجود در ساماندهي امور زائران مي‌داند و عنوان مي‌كند: در حال حاضر هر دستگاهي بنا بر بودجه، نيرو، وقت و اولويت خود به امور زائران مي‌پردازد بدون آنكه وظايف تعريف شده و مشخصي داشته باشد و در نهايت كم‌كاري دستگاه‌ها هم چون ارگان ناظري وجود ندارد، ديده نمي‌شود، اما با تصويب ايجاد معاونت زيارت در استانداري خراسان رضوي هدف نظارت بر فعاليت‌هاي امور زائران و زيارت است كه براي اين مسئله استاندار بايد پيگير رفع مشكلات زير ساختي تشكيل اين معاونت باشد.

تاخير در تشكيل معاونت زيارت، نشانه كم توجهي به زائران

در همين رابطه، نايب رئيس شوراي اسلامي شهر مشهد نيز با انتقاد از روند طولاني شدن تشكيل معاونت زيارت، مي‌گويد: حدود 20سال است كه گفته مي‌شود بايد مديريت امور زائران يكپارچه و واحد شود، ولي متاسفانه تصميمات گرفته شده اجرا نمي‌شود.

غلامرضا بصيري‌پور تاكيد مي‌كند: بايد مديريت جامع زيارت و امور زائران در مشهد شكل گيرد تا نهادهاي مرتبط با خدمات‌دهي به زائران را از نهاد‌هاي خصوصي گرفته تا دولتي گردهم آورد و فرصتي فراهم كنند كه نيازهاي زائران با برنامه‌ريزي اصولي رفع شود.

اين عضو شوراي اسلامي شهر، تاخير در تشكيل معاونت زيارت را نشانه كم‌اهميت شمردن مسائل و مشكلات زائران عنوان‌ كرده و تصريح مي‌كند: سال به سال تعداد زائران افزايش مي‌يابد كه به دنبال آن مشكلاتشان نيز بيشتر مي‌شود كه با اين وجود كم‌كاري‌ها كار به جايي نمي‌برد و اثرات منفي در زائر پذيري مشهد دارد.

مشهد نيازمند مديريت واحد امور زائران است

در همين رابطه، نصرا..پژمان‌فر، رئيس مجمع نمايندگان استان خراسان رضوي مي‌گويد: وظایفی بر عهده سازمان‌ها و ارگان‌هاي مختلف مربوط به امور زائران قرار گرفته است و از طرفی که تمامی آن‌ها از نظر ساختاری اختیاراتی کمتر از معاونت رئیس جمهور در این حوزه دارند و نمی توانند موضوعات را پیگیری كنند، به همین مشهد نيازمند مديريت واحد امور زائران است تا بتواند با اختيارات قانوني و اداري هماهنگي امور زائران را پيگيري كند.

نماينده مردم مشهد در مجلس شوراي اسلامي تاكيد مي‌كند: در حال حاضر ارگان مرتبطي كه بتواند به طور مستقل فعاليت سازمان‌ها و ارگان‌هاي مختلف در امور زائران را رصد، هماهنگ و كم‌كاري را گوشزد و مطالبات را پيگيري كند، وجود ندارد لذا تشكيل معاونت زيارت در گام اول مي‌تواند باري از مشكلات فعلي بكاهد.

مديريت يكپارچه زائران جزو سه اولويت اول راهبرد‌هاي طرح زيارت است

دبیر اجرایی مطالعات توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا(ع) با اشاره به نتايج و دستاوردهای مطالعاتی اسناد راهبردی مطالعات طرح زيارت، مي‌گويد: در طرح مطالعات توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا(ع)وقتي تنگنا‌ها و اولويت‌هاي زيارت و امور زائران را استخراج كرديم، 140 عنوان راهبرد از 10 پروژه مطالعات پايه استخراج شد كه در مرحله تلفيق با همفكري از نخبگان و مديران دستگاه‌هاي اجرايي  به 43 عنوان راهبرد رسيدم.

حجت الاسلام والمسلمین هاشم مهذب رحیم زاده در تكميل مطلب فوق تصريح مي‌كند: در اين راهبرد‌ها اسكان، ترافيك و حمل و نقل و مديريت يكپارچه به ترتيب سه اولويت مهم زائران از نتايج و دستاوردهای مطالعاتی اسناد راهبردی استخراج شد كه تعيين اين سه اولويت با نظر نخبگان كشوري و استاني و مسئولان مرتبط در امور زائران بوده است.

وي با تاكيد بر اينكه يكي از اولويت دارترين مسئله مربوط به امور زائران، مديريت يكپارچه امور زائران است، خاطرنشان مي‌كند: با گذشت حدود دو سال از آغاز اجرای مطالعات كمي و كيفي امام رضا(ع)، مجموعه مدونی از پژوهش‌های کارآمد در حوزه زائر و زیارت مشهدالرضا(ع) شکل گرفته که در نظر گرفتن نتابج آن از جمله سه اولويت اول ياد شده می‌تواند تحول مثبتی در ساماندهی امور زیارت و زائران ایجاد نماید.

دبیر اجرایی مطالعات توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا(ع)  با اشاره به گام اولي كه در كارگروه ملي زيارت با تصويب ايجاد معاونت زيارت در استانداري خراسان رضوي در راستاي ايجاد مديريت يكپارچه زائر برداشته شد، بيان مي‌كند:  نويدي كه ايجاد معاونت زيارت در استانداري خراسان رضوي داد، اين بود كه يكي از سه اولويت مهمي كه از طريق نتايج و دستاوردهای مطالعاتی اسناد راهبردی مطالعات كمي و كيفي امام رضا(ع) استخراج شده، در مرحله اجرا قرار بگيرد كه البته با تعيين سرپرست معاونت زيارت در مهرماه سال جاري اتفاق مهمي روي داد، اما در حال حاضر با توجه به اشكالاتي كه گفته مي‌شود در ساختار اداري اين معاونت وجود دارد، اميدواريم مسئولان استانداري اين موضوع را پيگيري كنند.

حجت الاسلام والمسلمین مهذب رحیم زاده در بخش ديگري از سخنانش با مقايسه مدل مديريتي زائران در مشهدالرضا(ع) با كشور عربستان، اظهار مي‌كند: مديريت واحد زائران در كشور عربستان به شكلي است كه شخص دوم اين كشور مديريت امور حجاج را بر عهده دارد و تمام امور زائران را پيگيري و نظارت مي‌كند.

وي در پايان تاكيد مي‌كند: ساماندهي امور 25 ميليون زائري كه ساليانه به پايتخت معنوي كشور و براي زيارت بارگاه منور رضوي مي‌آيند، نيازمند مديريتي پكپارچه است كه بر فعاليت تمامي دستگاه‌هاي مرتبط با امور زائران نظارت داشته باشد.